مهریه، یکی از حقوق مهم و اساسی زن در ازدواج است که در فرهنگ و قانون ایران بسیار مورد توجه می باشد. اما آیا همیشه و در هر شرایطی مهریه به زن تعلق می گیرد؟ در ادامه این مقاله به بررسی این سوال که در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ می پردازیم و به بررسی اطلاعات خوب و مهمی مثل شرایط نصف شدن مهریه و مهریه زن ناشزه می پردازیم. تا پایان این مقاله از وکیل تو با ما همراه باشید تا جواب سوالات خود را دریافت کنید.
مهریه چیست؟
برای بررسی این پرسش که در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ ابتدا باید چیستی مهریه را مشخص کنیم که در ادامه به بررسی این موضوع می پردازیم.
مهریه، که در فرهنگ ایرانی با نام های دیگری چون مهر و صداق نیز شناخته می شود، یکی از ارکان اصلی عقد نکاح در اسلام است و به مال یا ارزش مالی اطلاق می گردد که زن به هنگام ازدواج به عنوان حق و تضمینی برای آینده خود دریافت می کند. این حق مالی، که بر اساس شریعت اسلامی به زن تعلق می گیرد، نشان دهنده تعهد مرد به تأمین معیشت و امنیت مالی همسرش در طول زندگی مشترک و پس از آن، چه در صورت طلاق و چه در صورت فوت شوهر است.
در حقوق ایران، مهریه می تواند شامل انواع مختلفی از دارایی ها باشد. از جمله طلا، نقره، پول نقد، املاک و حتی موارد غیر مادی مانند آموزش قرآن یا مهارت خاص هم میتواند به عنوان مهریه باشند. مقدار مهریه توسط زوجین تعیین می شود و معمولا بر اساس سنت، عرف و توافقات شخصی متغیر است. در بیشتر موارد، مهریه به صورت تعداد سکه های طلا مشخص می شود که ممکن است بر اساس تاریخ تولد دختر، تعداد ائمه (چهارده معصوم) یا تعداد سوره های قرآن باشد.
با این حال، مهریه را نباید تنها به عنوان یک تعهد مالی دید. بلکه در فرهنگ ایرانی، مهریه نمادی از احترام و ارزشی است که مرد برای همسرش قائل است. در واقع مهریه بیانگر عمق علاقه و تعهد او به رابطه زناشویی است. از این منظر، مهریه بیش از آن که یک ترتیب مالی باشد، نشان دهنده پیوند عاطفی و اخلاقی بین زوجین است.
در مواردی که زوجین نتوانند بر سر مقدار مهریه به توافق برسند یا در صورتی که مرد قادر به پرداخت مهریه نباشد، ممکن است مسائل حقوقی پیچیده ای به وجود آید. در ایران، قوانینی وجود دارد که به حمایت از زنان در چنین شرایطی می‌پردازد. به عنوان مثال، قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، در صورت ناتوانی مرد در پرداخت مهریه‌های بالای 110 سکه، زندانی شدن مرد را منتفی می کند و امکان توافق برای قسط بندی مهریه را فراهم می آورد.
با این همه، مهریه همچنان موضوعی بحث برانگیز در جامعه ما است. برخی از منتقدان بر این باورند که مهریه های بالا میتواند بر روابط زناشویی فشار وارد کند و موجبات سو استفاده یا تضعیف پایه های ازدواج را فراهم آورد. از سوی دیگر، مدافعان مهریه آن را به عنوان یک حق مشروع و ضروری برای تأمین امنیت مالی زنان در نظر می گیرند. در نهایت، مهریه بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ و قانون مشور ما است و درک دقیق آن نیازمند توجه به جنبه های حقوقی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با آن است.
در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
طلاق خلع و مبارات
طلاق خلع و مبارات دو نوع از انواع طلاق در حقوق خانواده ایران هستند که شرایط خاصی دارند و در مواردی می توانند بر تعلق مهریه به زن تأثیر بگذارند. در ادامه، به بررسی این دو نوع طلاق و تأثیر آن ها بر مهریه می پردازیم.
طلاق خلع، طلاقی است که در آن زن به دلیل کراهتی که از شوهر دارد، حاضر می شود مالی را به او بدهد تا طلاق بگیرد. این مال می تواند مهریه، معادل مهریه یا مبلغی کمتر یا بیشتر از آن باشد. طبق ماده 1146 قانون مدنی ایران، طلاق خلع زمانی رخ می دهد که زن به واسطه کراهتی که از شوهر دارد، در مقابل مالی که به شوهر می دهد، طلاق بگیرد.
طلاق مبارات، طلاقی است که در آن کراهت و تنفر بین زن و شوهر دو طرفه است. در این نوع طلاق، زوجین باید بر سر تمام موضوعات از جمله حضانت فرزند، مهریه، جهیزیه و غیره توافق کنند. اگر توافقی حاصل نشود، دادگاه در مورد آن‌ها تصمیم گیری خواهد کرد.
در هر دو نوع طلاق، مهریه به زن تعلق نمی گیرد زیرا زن با پذیرش طلاق و در مقابل گرفتن آزادی خود، به نوعی از حق مهریه خود صرف نظر می کند. اگر طلاق خلعی باشد زن ممکن است مهریه خود را به طور کامل یا بخشی از آن را به شوهر ببخشد تا رضایت او را برای جدایی جلب کند. در طلاق مبارات، به دلیل تنفر متقابل، معمولاً توافقی برای عدم پرداخت مهریه صورت می گیرد.
با این حال، در صورتی که زن در طول دوره عده پشیمان شود و بخواهد به مالی که به شوهر داده است رجوع کند، می تواند طلاق بائن را به طلاق رجعی تبدیل کند. در این صورت، مهریه مجدداً به او تعلق می گیرد.
این شرایط خاص طلاق در قانون مدنی ایران تعریف شده و برای حفظ حقوق هر دو طرف در نظر گرفته شده است. هدف از این قوانین، فراهم آوردن امکانی برای زوجین است تا در صورت عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک، بتوانند به توافقی منصفانه دست یابند و از زندگی مشترک خارج شوند. این قوانین به زنان اجازه می دهند تا در شرایطی که احساس می‌کنند نمی توانند به زندگی با همسر خود ادامه دهند، بدون نیاز به اثبات عسر و حرج یا سایر دلایل قانونی، از طریق طلاق خلع یا مبارات از او جدا شوند.
بخشش کامل مهریه از طرف زن
بخشش کامل مهریه از طرف زن و به درخواست خود زن (بدون هیچ گونه زور و اجبار) یکی از مواردی است که می تواند منجر به عدم تعلق مهریه به زن شود. بر اساس قوانین مدنی ایران، زن پس از جاری شدن صیغه عقد دارای حق و حقوق خاصی می شود که مهم ترین آن ها مهریه است. همان طور که می دانید، زن قادر است که هر زمانی که بخواهد مهریه را مطالبه کند و مرد موظف است مهریه را بپردازد. با این حال، زن این توانایی را دارد که به صورت کامل یا جزئی مهریه خود را ببخشد.
شاید این سوال مطرح شود که چه زمانی بخشش مهریه کامل از طرف زن صحیح است؟ در واقع بخشش مهریه از طرف زن زمانی صحیح است که زن به سن قانونی یعنی 18 سال تمام برسد. همچنین از لحاظ قانونی قادر به انجام معامله باشد. زن باید زن در زمان بخشش مهریه کاملاً عاقل و سالم العقل باشد.
برای ثبت بخشش مهریه، زن باید به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کند و با تنظیم سند رسمی یا عادی، بخشش مهریه را انجام دهد. این امر می تواند به صورت کتبی و با حضور شاهدان انجام گیرد تا از نظر قانونی دارای اعتبار باشد. همچنین، زن قادر است که در هر زمانی که تمایل داشته باشد، مهریه خود را ببخشد. زن برای بخشش مهریه نیازی به اجازه پدر یا هر شخص دیگری ندارد.
باطل بودن عقد و نکاح
یکی دیگر از مواردی که باعث عدم حق تعلق مهریه بزن می‌شود باطل بودن عقد و نکاح است. چندین مورد وجود دارد که باعث باطل شدن عقد و نکاح می‌شود. یکی از آن موارد این است که زن در زمان عده باشد. طبق قوانین شرعی و اسلامی حاکم در ایران زن نمی تواند در زمان عده ازدواج کند. اگر که ازدواجی در این زمان صورت بگیرد عقد و نکاح باطل است.
شرایطی نیز وجود دارد که زن هیچ اطلاعی از باطل بودن عقد ندارد و با مرد نزدیکی داشته است. در این صورت اگر که مشخص شود عقد و نکاح میان زن و مرد باطل است، زن نمی تواند مهریه خود را دریافت کند اما به جای آن می تواند مهر المثل دریافت کند.
فوت یکی از زوجین قبل از تعیین کردن مهریه
در صورت فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه، شرایط متفاوتی ممکن است رخ دهد. اگر مهریه قبل از نزدیکی، تعیین نشده باشد، در صورت فوت یا فسخ نکاح، مهر به زن نعلق نمیگیرد. اما اگر نزدیکی انجام شده و مهریه هنوز تعیین نشده باشد، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود.
چه زمانی مهریه زن نصف می شود؟
در ادامه مقاله در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟خوب است به بررسی این موضوع که چه زمانی مهریه زن نصف می شود نیز بپردازیم. در ذیل این مطلب به تفصیل، راجع به این موضوع صحبت می کنیم:
طلاق قبل از نزدیکی: اگر زن و مرد پس از عقد نکاح و قبل از برقراری رابطه زناشویی از هم جدا شوند، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است. این حکم بر اساس ماده 1092 قانون مدنی ایران است. این حکم می گوید در صورت طلاق قبل از نزدیکی، زن حق دریافت نصف مهر را دارد. این قانون با هدف حفاظت از حقوق زن است. زیرا نزدیکی به عنوان یکی از مهم ترین اجزای ازدواج دائم است. در صورتی که این اتفاق نیفتاده باشد، تعهدات مرد نسبت به مهریه کاهش می یابد. با این حال، زن همچنان حق دریافت نصف مهریه را دارد تا از حقوق مالی او محافظت شود.
بذل تمام مدت در عقد موقت: در نکاح منقطع یا موقت، اگر مرد قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را به زن ببخشد، باید نصف مهر را پرداخت کند. این مورد در ماده 1097 قانون مدنی آمده است. در عقد موقت، مدت زمانی که زن و مرد با هم زندگی می کنند از پیش مشخص است. پس اگر مرد تصمیم بگیرد که قبل از نزدیکی، مدت باقی مانده را به زن ببخشد، در این صورت مهریه به نصف کاهش می یابد.
فسخ نکاح به علت ناتوانی جنسی مرد (عنن): اگر زن قبل از نزدیکی از ناتوانی جنسی مرد (عنن) آگاه شود و به همین دلیل نکاح فسخ شود، زن حق دریافت نصف مهر را دارد. این مورد در ماده 1101 قانون مدنی ذکر شده است. عنن به حالتی است که مرد به دلایل جسمی یا روانی قادر به انجام رابطه زناشویی نیست. این حالت می تواند دائمی یا موقت باشد. در صورتی که عنن دائمی باشد و زن قبل از نزدیکی از این موضوع آگاه شود، قادر است که نکاح را فسخ کند. در این صورت، حق دریافت نصف مهر را خواهد داشت. این قانون با هدف حمایت از حقوق زن در شرایطی که ازدواج به دلایلی خارج از کنترل او نمی تواند به طور کامل انجام شود، وضع شده است.
اگر که قصد دریافت مهریه خود را دارید اما برای دریافت مهریه با مشکل مواجه شدید، بهتر است که از کمک بهترین وکیل مهریه در تهران استفاده کنید.
آیا به زن ناشزه مهریه تعلق می گیرد؟
زن ناشزه به زنی گفته می شود که بدون دلیل قانونی و موجه، از انجام وظایف زناشویی خود در برابر شوهر امتناع می ورزد. این وظایف می‌توانند شامل تمکین عام و تمکین خاص باشند. تمکین عام به معنای پذیرش ریاست شوهر در امور کلی زندگی خانوادگی است، مانند سکونت در منزلی که شوهر تعیین می کند. تمکین خاص بیشتر به رابطه زناشویی و پذیرش نزدیکی جنسی از سوی زن اشاره دارد.
اگر زن بدون دلیل موجه، از این وظایف سرپیچی کند، به عنوان ناشزه شناخته می شود و در این صورت، حق نفقه او ساقط می شود. حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا به زن ناشزه مهریه تعلق می گیرد؟
بر اساس قوانین موجود در کشور، نشوز یا عدم تمکین زن تأثیری بر حق مهریه او ندارد. در واقع زن حتی در صورت ناشزه بودن، استحقاق مطالبه مهریه را دارد. این بدان معناست که ناشزه بودن زن سبب از بین رفتن حق مهریه او نمی شود. تنها حقی که در صورت نشوز بودن زن به او تعلق نمیگیرد، نفقه است.
به طور خلاصه، مهریه حقی است که به محض عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد. پس زن میتواند در هر زمان که بخواهد آن را از شوهر دریافت کند. این حق مستقل از وظایف و تکالیف زن در قبال شوهر است و ناشزه بودن تأثیری بر آن ندارد. بنابراین، حتی اگر زن ناشزه باشد، مهریه به او تعلق خواهد گرفت و مرد نمی تواند از پرداخت آن امتناع ورزد. این موضوع نشان می دهد که مهریه به عنوان یک حق مالی برای زن اهمیت زیادی دارد.
مهریه زن خیانتکار
در حقوق خانواده موجود در ایران، مهریه یکی از حقوق مالی مهم زن است. با این حال، ممکن است سوالاتی در مورد وضعیت مهریه در صورت خیانت زن به وجود آید. بر اساس قوانین موجود، خیانت زن به همسرش، چه به صورت رابطه نامشروع و چه زنا، تأثیری بر حق مهریه او ندارد.
پر حقیقت مهریه حقی است که به محض وقوع عقد نکاح به زن تعلق می گیرد. پس زن می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد. این حق مستقل از رفتارهای شخصی زن پس از عقد است و حتی در صورت خیانت، زن مالک مهریه خود باقی می‌ماند و میتواند آن را مطالبه کند.
خیانت زن، جرمی است که میتواند مجازات کیفری به دنبال داشته باشد، اما این مجازات مانع از دریافت مهریه توسط زن نمی شود. مرد می تواند به دلیل خیانت زن، اقدام به شکایت کیفری کند. اما این مسئله موجب نمی شود که حقوق قانونی زن از او سلب شود و مهریه زن خیانتکار یکی از حقوق او است.
در صورتی که مرد نسبت به خیانت زن آگاه شود و خواهان طلاق توافقی باشد، زوجین می‌توانند شرط قرار دهند که به ازای عدم شکایت مرد از زن به دلیل خیانت، زن نیز مهریه خود را به مرد ببخشد. این نوع توافقات میتواند به صورت داوطلبانه بین زوجین صورت گیرد و بخشی از مذاکرات طلاق توافقی باشد.
سخن پایانی
در پایان این مقاله در مورد در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟ باید گفت که مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی اساسی زن شناخته می شود که به موجب عقد نکاح به او تعلق می گیرد. با این حال، مهریه تنها در شرایطی به زن تعلق نمی گیرد که عقد نکاح از اساس باطل باشد، طلاق به صورت خلع یا مبارات باشد و یا زن به خواست خود در زندگی مشترک، مهریه خود را ببخشد.
از این که تا پایان این مقاله از وکیل تو همراه ما بودید و به همراهان در سایت وکیل تو پیوستید از شما بسیار سپاسگزاریم. امیدواریم که مطالب ارائه شده برای شما مفید واقع شود. سوالات خود را در بخش کامنت ها مطرح کنید.
